Να γιατί τα ποσοστά παχυσαρκίας έχουν αυξηθεί ραγδαία
Νέα δεδομένα από ένα σύνολο 13 εκατομμυρίων ανθρώπων από 200 χώρες δείχνουν μία δεκαπλάσια αύξηση στα ποσοστά παχυσαρκίας ανάμεσα σε παιδιά και εφήβους τις τελευταίες 4 δεκαετίες. Η συγκεκριμένη έρευνα είναι η μεγαλύτερη αυτού του είδους και σκιαγραφεί μία εκπληκτική και ταυτόχρονα ζοφερή εικόνα ενός κόσμου που γίνεται ολοένα και πιο παχύς.
Η έρευνα αποκαλύπτει επίσης ότι η αύξηση της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας στις χώρες υψηλότερου εισοδήματος έχει αρχίσει να επιβραδύνεται, ενώ στις μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος χώρες- και κυρίως στην Ασία- επιταχύνεται.
Διαβάστε περισσότερα
Τα ευρήματα της έρευνας δεν πρέπει να εκπλήσσουν κανέναν. Η παχυσαρκία αποτελεί ένα πρόβλημα που δε γνωρίζει από σύνορα, εθνικότητες, ηλικία ή φύλο. Ουσιαστικά είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα ενός «παχυσαρκογενούς» περιβάλλοντος που έχουμε οι ίδιοι δημιουργήσει. Εάν περιβάλλουμε τα παιδιά μας με τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη και λίπος και τους περιορίσουμε τις ευκαιρίες για φυσική δραστηριότητα, τότε βρίσκονται σε κίνδυνο να γίνουν παχύσαρκα. Η παχυσαρκία είναι ένα ορατό σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά με το σύγχρονο τρόπο ζωής αλλά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Κάτω από την επιφάνεια, η απειλή των χρόνιων ασθενειών αυξάνεται και όλοι δυνητικά διατρέχουν κίνδυνο.
Το πρόβλημα
Το πρόβλημα έγκειται ότι έχουμε ανακατασκευάσει το περιβάλλον μας να είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που χρειαζόμαστε για να διατηρήσουμε την ενεργειακή μας ισορροπία. Στην μία πλευρά της εξίσωσης, οι τροφές είναι ενεργειακά πυκνές και φτωχές σε θρεπτικά συστατικά και μάλιστα διαθέσιμες 24 ώρες το 24ωρο. Στην άλλη πλευρά της ενεργειακής αυτής εξίσωσης, οι πόλεις μας έχουν σχεδιαστεί να υποστηρίζουν τις μετακινήσεις με κάποιο μέσο, αντί για τη μετακίνηση με τα πόδια ή με το ποδήλατο. Αυτό δημιουργεί μία εξάρτηση από το αυτοκίνητο που πλήττει περαιτέρω τη φυσική δραστηριότητα.
Οι γονείς ανησυχούν για την ασφάλεια των παιδιών τους, που σημαίνει ότι όλο και λιγότερα παιδιά συμμετέχουν σε αυθόρμητη φυσική δραστηριότητα ή επωφελούνται από τα πλεονεκτήματα σε υγεία και ανάπτυξη που προσφέρει το παιχνίδι εκτός σπιτιού. Έχοντας εξοστρακίσει τη φυσική δραστηριότητα από τις ζωές των παιδιών μας, προσπαθούμε μετά να την προωθήσουμε μέσω των οργανωμένων αθλημάτων. Αυτό όμως μπορεί να δημιουργήσει επιπλέον προβλήματα σε μια οικογένεια, π.χ. στην προσπάθεια να βρουν χρόνο για αθλητισμό μπορεί να καταφύγουν στο έτοιμο φαγητό εκτός σπιτιού λόγω έλλειψης χρόνου για μαγείρεμα. Επομένως καταλήγουμε να έχουμε μια υγιεινή συνήθεια (φυσική δραστηριότητα) που ανταγωνίζεται ή/και αντικαθιστά μία άλλη (υγιεινό φαγητό), γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την ισορροπία της ενεργειακής εξίσωσης.
Ίσως το πιο σοκαριστικό είναι το πόσο απρόθυμοι είμαστε ως κοινωνία να κάνουμε το οτιδήποτε για να αλλάξουμε το ανθυγιεινό αυτό περιβάλλον που έχει επηρεάσει τη συμπεριφορά μας τις τελευταίες δεκαετίες. Φαίνεται να είναι ευκολότερο να ρίχνουμε τις ευθύνες μεμονωμένα στους ανθρώπους για τις λάθος διατροφικές επιλογές τους, από το να αναδείξουμε το πολύπλοκο πλέγμα παραγόντων που συμβάλλουν στην εμφάνιση της παχυσαρκίας παγκοσμίως. Η άποψη αυτή προωθείται δυναμικά από αυτούς που θα ζημιωθούν οικονομικά από την εφαρμογή μιας πολιτικής για τη μείωση της παχυσαρκίας, όπως φορολογία για τις ανθυγιεινές τροφές ή απαγόρευση του μάρκετινγκ που στοχεύει στα παιδιά και αυτοί είναι οι μεγάλες βιομηχανίες τυποποιημένων τροφίμων.
Τα καλά νέα
Η παχυσαρκία όμως δεν αποτελεί ένα ανθρώπινο ελαττωματικό χαρακτηριστικό. Είναι η φυσιολογική απάντηση σε ένα μη φυσιολογικό περιβάλλον. Όταν οι ανθυγιεινές συνήθειες αποτελούν τον κανόνα, όπως συμβαίνει στο σύγχρονο τρόπο ζωής μας, τότε οι υγιεινές συνήθειες γίνονται μη φυσιολογικές. Όλοι μας έχουμε την ανάγκη να τρώμε υγιεινά και να είμαστε φυσικά δραστήριοι, ανεξάρτητα από το βάρος και το σχήμα του σώματός μας. Ακόμα χρειαζόμαστε ηγεσία, πολιτική βούληση και μία αναδόμηση του κοινωνικού μας περιβάλλοντος που θα μπορεί να προάγει την υγεία.
Τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι καινούργιο καθώς ακόμα και ο Ιπποκράτης είχε πει «Αν μπορούσαμε να δώσουμε σε κάθε άτομο τη σωστή ποσότητα διατροφής και άσκησης, ούτε πολύ λίγη ούτε πολύ περισσότερη, τότε θα είχαμε βρει τον ασφαλέστερο τρόπο για την υγεία».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλοι έχουν δικαίωμα στην υγεία. Αλλά αν θέλουμε να βελτιώσουμε την υγεία όλων, από τον πιο νέο μέχρι τον πιο μεγάλο, όπου και αν κατοικούν στον κόσμο, τότε πρέπει σαν κοινωνία να δεσμευτούμε να κάνουμε τις υγιεινές επιλογές ευκολότερες για τον καθένα να τις υιοθετήσει, κάτι το οποίο βέβαια απαιτεί μία συλλογική προσπάθεια.