Q&A για γονείς

Φροντίστε να προσφέρετε αρκετές ευκαιρίες στο παιδί σας καθημερινά να έρθει σε επαφή με τα τρόφιμα που επιθυμείτε να μάθει να τρώει. Αφήστε το όμως να αποφασίσει εκείνο πόσο και τι θα φάει από αυτά. Αν πιέσετε ή ακόμη και «ενθαρρύνετε» ένα παιδί να φάει υγιεινά τρόφιμα το πιθανότερο είναι ότι δεν τα φάει. Τα παιδιά γενικά έχουν την τάση να τρώνε πολύ από τα τρόφιμα που τους στερούμε και ελάχιστα ή καθόλου από όσα τα τους λέμε ότι πρέπει να φάνε. Η εμμονή με τα υγιεινά τρόφιμα κάνει τα παιδιά να τα «αντιπαθήσουν». Συνεπώς, τα προσφέρετε συστηματικά, τα τρώτε μπροστά τους, χωρίς να τα διαφημίζετε, και τους δίνετε όσο χρόνο χρειάζονται για να μάθουν να τα τρώνε. Κρατήστε στο μυαλό σας ότι αν εσείς οι ίδιοι δεν τρώτε συστηματικά τις τροφές που θέλετε το παιδί σας να μάθει να τρώει, η πιθανότητα να τις τρώει είναι πολύ μικρή.

Πρέπει να απαγορεύω τα «απαγορευμένα» τρόφιμα;

Σίγουρα δεν πρέπει να αφήνετε τα παιδιά να έχουν ανεξέλεγκτη πρόσβαση σε γλυκά και άλλα επιβαρυμένα δημοφιλή τρόφιμα (αναψυκτικά, πατατάκια, fast–food κ.α.). Τα συρτάρια με λιχουδιές που υπάρχουν σε πολλά σπίτια οδηγούν σε προβλήματα όπως επιλεκτική σίτιση. Καθώς, οι λιχουδιές είναι ιδιαίτερα επιθυμητές,  ανταγωνίζονται αθέμιτα το σπιτικό φαγητό. Πόσο θα ενδιαφερθεί το παιδί να μάθει να τρώει λαχανικά αν μπορεί να χορτάσει με μπισκότα;

Από την άλλη πλευρά, ούτε η απαγόρευση λειτουργεί, καθώς θα οδηγήσει τα παιδιά στην υπερκατανάλωση όποτε βρίσκουν την ευκαιρία. Την οποία πιστέψτε με, θα βρουν!

Η λύση είναι να προσφέρετε τα  «ανταγωνιστικά» τρόφιμα «χαλαρά» ως κομμάτι μιας ισορροπημένης διατροφής, να θέσετε  ρεαλιστικά όρια ως προς την συχνότητα και την ποσότητα και να αποφεύγετε το κήρυγμα. Όταν τα παιδιά γνωρίζουν ότι τα τρόφιμα αυτά θα είναι σύντομα και πάλι διαθέσιμα, συμφωνούν εύκολα να φάνε μόνο μια μερίδα και κάποιες φορές μπορεί να επιλέξουν να μην φάνε καθόλου. Κρατήστε στο μυαλό σας ότι τα παιδιά τουλάχιστον έως 12 ετών, δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν τα «απαγορευμένα» τρόφιμα μόνα τους χωρίς τη δική μας υποστήριξη.

Πόσο πρέπει να τρώει το παιδί μου;

Κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Δεν υπάρχει τρόπος να υπολογίσει κανείς με ακρίβεια τις ανάγκες κάθε παιδιού ανά ημέρα. Τα παιδιά ρυθμίζονται σε βάθος εβδομάδων και μηνών και όχι μέρα με τη μέρα. Ένα είναι σίγουρο, τα περισσότερα παιδιά κατά τη μεταβρεφική, προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία χρειάζονται μικρές ποσότητες φαγητού και οι περισσότεροι ενήλικες έχουν την τάση να υπερεκτιμούν τις ανάγκες τους. Αντίθετα, τα κορίτσια κατά την προ-εφηβεία και τα αγόρια κατά την εφηβεία έχουν πολύ μεγαλύτερες ανάγκες από αυτές των ενηλίκων, ιδίως εκείνων που κάνουν δίαιτα! Είναι αναπτυσσόμενοι οργανισμοί σε μια περίοδο όπου θα ολοκληρωθεί μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές στη ζωή τους. Θα γίνουν από παιδιά, γυναίκες και άντρες. Συνεπώς το να συγκρίνετε πόσο τρώτε εσείς με το πόσο τρώνε τα παιδιά σας είναι εντελώς παράλογο. Και το ίδιο παράλογο είναι να συγκρίνετε τα παιδιά μεταξύ τους. Η τήρηση ενός σταθερού προγράμματος γευμάτων, η ποικιλία των προσφερόμενων τροφίμων, τα όρια σε ότι αφορά τις λιχουδιές και τα οικογενειακά γεύματα, αποτελούν όλα δικές σας υπεθυνότητες. Το πόσο τρώνε τα παιδιά σας δεν είναι στην ευθύνη σας.

Πόσο πρόβλημα είναι αν παιδί μου δεν τρώει κρέας;

Είναι φυσιολογικό η υφή και η γεύση του κρέατος να δυσκολεύουν μερικά μικρά παιδιά, με αποτέλεσμα να τρώνε μικρές ποσότητες ή και καθόλου. Τις περισσότερες φορές οι γονείς ανησυχούν χωρίς λόγο, καθώς τα περισσότερα παιδιά λαμβάνουν όση πρωτεΐνη χρειάζονται. Λάβετε υπόψιν ότι 1 ποτήρι γάλα και 1 αυγό καλύπτουν τις ανάγκες σε πρωτεΐνητων παιδιών έως 4 ετών. Σε ότι αφορά στον σίδηρο, συνήθως οι αποθήκες του οργανισμού επαρκούν. Αν ωστόσο ένα παιδί που δεν τρώει καθόλου κρέας, γεννήθηκε επίσης πρόωρο ή/ και δεν δόθηκε συμπλήρωμα σιδήρου κατά την 2^η βρεφική ηλικία, έχει αξία να γίνει ένας σχετικός αιματολογικός έλεγχος, εφόσον ο παιδίατρος το υποδείξει. Εάν το παιδί σας δυσκολεύετε με το κρέας, προσφέρετε μικρή ποσότητα μαλακού κρέατος και κοτόπουλου, χωρίς πίεση και στο πλαίσιο οικογενειακών γευμάτων και το παιδί σας θα κάνει μόνο του το βήμα και θα αρχίσει σιγά-σιγά να το τρώει.

Πόσο πρόβλημα είναι αν το παιδί μου δεν τρώει λαχανικά;

Αντίστοιχα με το κρέας, πολλοί γονείς αγωνιούν για τα λαχανικά. Παρόλο που το παιδί μπορεί να τρώει αρκετές τροφές, όταν δεν τρώει λαχανικά, οι γονείς ανησυχούν για την υγεία του. Πιστεύουν ότι δεν λαμβάνει αρκετές βιταμίνες και ότι θα αρρωστήσει. Έτσι μπαίνουν στη διαδικασία να κρύβουν τα λαχανικά και να προσπαθούν να κάνουν το παιδί να τα φάει με κάθε τρόπο. Φυσικά όλα αυτά είναι όχι μόνο περιττά αλλά καθυστερούν περαιτέρω την εξοικείωση του με αυτά. Τα παιδιά μπορούν να λάβουν αντίστοιχα θρεπτικά συστατικά και από άλλες τροφές όπως τα φρούτα, οι πατάτες, τα τρόφιμα ολικής άλεσης (ακόμη και το ψωμί!), το αβοκάντο, το γιαούρτι, το αυγό, τα όσπρια. Φυσικά, εφόσον εσείς τρώτε τα λαχανικά, τα παιδιά αργά ή γρήγορα θα μάθουν κι εκείνα να τα τρώνε. Αρκεί να μην το έχετε κάνει «θέμα». Και να μην τους σερβίρετε «γιγάντιες» για εκείνα ποσότητες. Δύο κουταλιές της σούπας αρκούν! Κι αν δεν τα φάνε, η σπατάλη είναι μικρή!

Γιατί το παιδί μου, μεταβρεφικής ή προσχολικής ηλικίας, δυσκολεύεται με τα λαχανικά;

Τα περισσότερα μικρά παιδιά καθυστερούν να συνηθίσουν τη γεύση και την υφή των λαχανικών. Καθώς έρχονται από μικρή ηλικία σε επαφή με άλλες τροφές με γλυκιά (π.χ. φρούτα) ή αλμυρή γεύση και τραγανή υφή, τις οποίες προτιμούν εκ φύσεως, απορρίπτουν την υπόπικρη ή υπόξινη γεύση και τη μαλακή – νερουλή υφή των λαχανικών. Ωστόσο αυτά δεν είναι αρκετά ώστε ένα παιδί να μην μάθει ποτέ να τρώει λαχανικά. Αυτό που στην πραγματικότητα κάνει τα παιδιά να μην τρώνε λαχανικά, είναι η έκδηλη αγωνία των γονιών, οι προσπάθειες και οι πιέσεις που εφαρμόζουν προκειμένου να κάνουν τα παιδιά να τα φάνε. Μελέτες έχουν δείξει ότι, όσα παιδιά πιέζονται συστηματικά προκειμένου να φάνε λαχανικά αποκτούν απέχθεια για αυτά, η οποία συχνά εμμένει και στην ενήλικη ζωή.

Πως να «ταΐσω» ένα παιδί με διατροφικές παραξενιές;

Αυτή είναι η ερώτηση του εκατομμυρίου.

Αν έχετε ένα παιδί που «δεν τρώει», το μενού είναι ένας μόνιμος πονοκέφαλος. Ίσως, κι εσείς, όπως και άλλοι γονείς που τα παιδιά τους εμφανίζουν επιλεκτικότητα, προκειμένου να γλιτώσετε γκρίνιες και εντάσεις, περιορίζετε το μενού σε 1 ή 2 φαγητά που ξέρετε ότι τρώει, ακόμη και αν κάποιες φορές δεν τρώει ούτε αυτά. Ωστόσο, το περιεχόμενο της οικογενειακής διατροφής είναι δική σας ευθύνη και θα πρέπει κατά κύριο λόγο να ακολουθεί τις δικές σας προτιμήσεις. Φυσικά θα πρέπει να λαμβάνετε υπόψιν, ως ένα βαθμό, τις διατροφικές προτιμήσεις του παιδιού και την ηλικία του. Όμως, καθώς οι προτιμήσεις του αλλάζουν συνεχώς δεν είναι λογικό να βασίζετε το οικογενειακό μενού σε αυτές. Επιπλέον, προσφέροντας στο παιδί μόνο ότι ζητά κάθε φορά, στην ουσία σαμποτάρετε την εξέλιξη του. Πρέπει να εμπιστευτείτε το παιδί ότι μπορεί να τα καταφέρει με το φαγητό. Όλα τα παιδιά μπορούν. Απλώς μερικά χρειάζονται περισσότερο χρόνο.

Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να παρέχετε ένα ασφαλές, ήρεμο και υποστηρικτικό διατροφικό πλαίσιο. Η ώρα του φαγητού πρέπει να είναι ευχάριστη και «χαλαρή» και να τρώτε μαζί με το παιδί σας όσο περισσότερο μπορείτε. Αν εφαρμόζετε τα παραπάνω αλλά η επιλεκτικότητα εμμένει, τότε ίσως θα πρέπει να αναζητήσετε υποστήριξη από ειδικό που μπορεί να εξατομικεύσει τις οδηγίες για την δική σας περίπτωση.

Τι πρέπει να κάνω αν το παιδί μου έχει αυξημένο βάρος;

Το πρώτο βήμα είναι η σωστή αξιολόγηση της κατάστασης με ψυχραιμία. Το δεύτερο είναι η προστασία του παιδιού σε επίπεδο αυτό-εικόνας και αυτοπεποίθησής. Δεν θα κερδίσετε κάτι λέγοντας σε ένα παιδί ότι είναι παχύ και πρέπει να τρώει λιγότερο ή πιο υγιεινά. Το παιδί με αυξημένο βάρος, έχει ανάγκη να το αποδέχονται  και όχι να το στοχοποιούν και να του αναθέτουν ευθύνες που δεν του αναλογούν. Μέχρι την εφηβεία, η διαχείριση της διατροφής του παιδιού σας είναι αποκλειστικά δική σας ευθύνη. Συνεπώς αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να αναλάβετε αυτή την ευθύνη και να οργανώσετε καλύτερα τη διατροφή του, να θέσετε όρια και παράλληλα να διευκολύνετε την αυτορρύθμιση (δηλ. να μπορεί να φάει για όσο πεινάει), να δώσετε ευκαιρίες για φυσική δραστηριότητα και το ενδυναμώσετε ψυχικά. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να βάλετε σε δίαιτα ή διατροφή με στόχο την απώλεια βάρους, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες τόσο στο μεταβολισμό όσο και στην ψυχολογία του παιδιού.