Το βάρος των παιδιών μας
Της Όλγας Κουνάρη, MS, RDN Κλινικής διαιτολόγου – παιδοδιατροφολόγου
Ένα από τα θέματα που απασχολούν έντονα τους γονείς σήμερα είναι το βάρος των παιδιών τους. Η ανησυχία για την παιδική παχυσαρκία αιωρείται σε κάθε συζήτηση που κάνω ως παιδο-διατροφολόγος με γονείς. Αυτό όμως που εμένα προσωπικά με ανησυχεί πολύ περισσότερο είναι ότι παρατηρώ ολοένα και περισσότερα παιδιά να φοβούνται ότι θα παχύνουν. Αυτή η ανησυχία μου, έρχεται σε συμφωνία με την προειδοποίηση της Eating Disorders European Pediatric Association ότι 1 στα 5 παιδιά σήμερα έχουν διαταραγμένη σχέση με την τροφή η οποία εκδηλώνεται ως επιθυμία για δίαιτα, παράλειψη γευμάτων και εμμονή με την υγιεινή, ορθή ή καθαρή διατροφή.
Πρόκειται για μια σοβαρή διπλή απειλή για την ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών μας καθώς οι διατροφικές διαταραχές συνυπάρχουν με την παχυσαρκία και η μια κατάσταση τροφοδοτεί την άλλη.
Πώς φτάσαμε εδώ;
Κάποιοι επισημαίνουν ότι σήμερα ζούμε μια διατροφική κρίση με περισσότερα ανθυγιεινά τρόφιμα από ότι πριν από 20 ή 40 χρόνια. Και αυτό είναι αλήθεια. Όμως αυτό δεν αρκεί ώστε ένα παιδί να γίνει παχύσαρκο. Η παχυσαρκία εξαρτάται τόσο από γονιδιακούς παράγοντες όσο και από παράγοντες lifestyle ένας εκ των οποίων είναι και η διατροφή. Το άγχος, η ανασφάλεια, ο ανεπαρκής ύπνος, η έλλειψη φυσική δραστηριότητας, ο υπερβολικός χρόνος στην οθόνη αποτελούν παράγοντες κινδύνου με αντίστοιχη σημασία. Επιπλέον, η σύσταση της διατροφής δηλαδή το αν περιέχει περισσότερο άμυλο ή περισσότερα φρούτα και λαχανικά δεν θα μπορούσε ποτέ να μεταβάλει τον ρυθμό ανάπτυξης ενός παιδιού. Όμως εδώ και χρόνια οι επαγγελματίες υγείας λένε στους γονείς: “Το παιδί σας είναι πολύ χοντρό- μην το ταΐζετε τόσο πολύ”. Αυτή η αυθαίρετη στοχοποίηση της διατροφής ως τον μοναδικό παράγοντα κινδύνου για την παιδική παχυσαρκία είναι που δημιουργεί το πρόβλημα.
Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο αν ένα βρέφος πίνει πολύ γάλα ή ένα νήπιο τρώει όλο του το φαγητό, οι γονείς να ανησυχούν ότι θα παχύνει. Έτσι αρχίζουν να περιορίζουν τις ποσότητες, να συγκρατούν το άμυλο, να απαγορεύουν τη ζάχαρη και κάπως έτσι οι γονείς γίνονται άγρυπνοι αστυνομικοί της διατροφής του παιδιού τους. Από εκείνη τη στιγμή το παιδί αποκτά προσήλωση (εμμονή) στο φαγητό. Γιατί; Γιατί φοβάται ότι θα πεινάσει. Το παιδί με προσήλωση ασχολείται αδιάκοπα με το φαγητό, ρωτάει συνεχώς «τι θα φάμε», γίνεται ένας ενοχλητικός «ζητιάνος» φαγητού, ψαχουλεύει ντουλάπια και ράφια, τσιμπολογά στα «κρυφά» και τρώει «τεράστιες» ποσότητες όταν το φαγητό γίνει επιτέλους διαθέσιμο.
Όταν όλα αυτά συμβαίνουν συστηματικά, υπονομεύεται η ικανότητά του να τρώει την ποσότητα που χρειάζεται και έτσι το βάρος αυξάνεται πέραν του φυσιολογικού. Επιπλέον αυτή η εμφανής προσπάθεια των γονέων να περιορίσουν τη διατροφή του, δίνει στο παιδί το μήνυμα “Δεν είσαι εντάξει, έτσι όπως είσαι». Η σύγχρονη έρευνα έχει διαπιστώσει ότι όταν τα παιδιά στοχοποιούνται ως προς το βάρος τους, αποκτούν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και κακή εικόνα σώματος και είναι πιθανό να στραφούν σε ακραίες διατροφικές συμπεριφορές από υπερφαγίες έως άρνηση τροφής. Αντίστοιχες αρνητικές επιπτώσεις έχουν και η συνεχής προώθηση της «υγιεινής διατροφής», ο διαχωρισμός των τροφίμων σε «καλά» και «κακά» αλλά και οι αδιάκοπες διαπραγματεύσεις για τα γλυκά.
Ως παιδοδιατροφολόγος πιστεύω ακράδαντα ότι ως γονείς μπορούμε να προστατέψουμε τα παιδιά μας από τη διπλή απειλή της παχυσαρκίας και των διατροφικών διαταραχών αρκεί να κατανοήσουμε ότι τα υγιή παιδιά έχουν διαφορετικά μεγέθη και ότι η εστίαση στο βάρος ή τον ΔΜΣ μπορεί να έχει επικίνδυνες επιπτώσεις. Επιπλέον. θα χρειαστεί να απορρίψουμε την κουλτούρα της δίαιτας και να παραιτηθούμε από το ρόλο της αστυνομίας του φαγητού των παιδιών μας αφού συνειδητοποιήσουμε ότι το άγχος γύρω από το φαγητό που προκαλείται από πρακτικές υπερβολικού ελέγχου και μικρο-διαχείρισης της διατροφής των παιδιών, είναι πιο επιβλαβές για εκείνα από οτιδήποτε κυριολεκτικά θα μπορούσαν να φάνε.
Μια τέτοια διαπίστωση αλλάζει όλο το παιχνίδι.
Αυτές τις γιορτές προσπαθήστε να κάνετε κάτι διαφορετικό. Αντί να «κυνηγάτε» τα παιδιά να μην φάνε γλυκά, προσπαθήστε να βάλετε δομή στη διατροφή τους. Προσφέρετε τους 5 φορές την ημέρα φαγητό (με δική σας πρωτοβουλία ως προς το περιεχόμενο και την ώρα) και κάντε μια συμφωνία μαζί τους για τα γλυκά. Ρεαλιστική. Όχι μια φορά την εβδομάδα. Ίσως μια φορά την ημέρα μετά το φαγητό να είναι πιο πιθανό να τηρηθεί. Και κάντε και κάτι ακόμη που είναι πολύ πιο ουσιαστικό. Μην μιλάτε μπροστά τους αρνητικά για το δικό σας ή το δικό τους βάρος και μην επιτρέπετε τέτοια σχόλια από τρίτους.
Οι γιορτές θα περάσουν πολύ πιο όμορφα χωρίς αρνητικά σχόλια που πληγώνουν, χωρίς γκρίνια και άγχος με το φαγητό.
Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουμε τη διατροφή και το βάρος το δικό μας ή του παιδιού μας είναι αποτέλεσμα προσωπικής απόφασης.
Και η απόφαση αυτή είναι στο χέρι μας να αλλάξει την επόμενη χρονιά.
Καλές γιορτές σε όλους